คอเลสเตอรอลคือลิพิดตัวนึงที่ไม่เหมือนไตรกลีเซอไรด์

หลายๆคนอาจรู้จักไขมัน ในนิยามของน้ำมัน ไขมันจากสัตว์ คอเลสเตอรอล บางคนยังแยกไม่ออกระหว่างไขมันกับคอเลสเตอรอล หรือคอเลสเตอรอลกับ LDL อ่านไปงงไป

อันดับแรกคุณต้องรู้จักโครงสร้างพื้นฐานกันก่อน

เคยได้ยินคำว่า Lipid กันไหมครับ อ่านว่า ลิพิด ไม่ใช่ไลน์ผิด ถ้าผิดก็ขอ QR ใหม่ ตึ่งโป๊ะ

Lipid คือคำเรียกรวมของสารประกอบอินทรีย์ที่ไม่ละลายน้ำหรือในตัวทำละลายที่มีขั้ว เป็นองค์ประกอบหลักของโครงสร้างของร่างกายไม่งั้นป่านนี้ตัวคุณละลายตอนอาบน้ำไปแล้ว มีอนุพันธ์พื้นฐานที่เป็นหน่วยเล็กสุดคือ กรดไขมัน(Fatty acid), Terpene, Terpenoid, Sterol หรือ steroid alcohol เช่น cholesterol, phytosterol

ถ้าอนุพันธ์ลิพิดเหล่านี้เกิดการรวมกันอย่างง่ายๆระหว่าง กรดไขมันกับ Ester Alcohol ก็จะกลายเป็นไขมันที่มีโครงสร้างอย่างง่ายเรียกว่าลิพิดเชิงเดี่ยวหรือ simple lipid และถ้า Ester Alcohol ที่มาจับกับกรดไขมันคือตัวที่ชื่อว่า Glycerol ผลิตผลที่ได้ตามมาก็คือ mono/di/Triglyceride ที่อยู่ในรูปของ Fat หรือไขมัน และ oil หรือน้ำมัน ขึ้นกับชนิดของกรดไขมันที่มาเกาะ แต่ถ้ากรดไขมันเกาะกับ Ester alcohol ตัวอื่นก็จะกลายเป็น wax

เริ่มๆคุ้นๆชื่อกันบ้างหรือยังครับ

แต่…ถ้าอนุพันธ์ของกรดไขมันเหล่านี้มีการไปรวมตัวกับสารประกอบอินทรีย์อื่นๆเช่น โปรตีน คาร์โบไฮเดรท หรือหมู่ฟอสเฟตอื่นที่โครงสร้างซับซ้อนมากขึ้นก็จะเรียกว่า Compound lipid หรือลิพิิดเชิงซ้อน เช่น Phospholipid, Glycolipid, Sphincolipid, Lipoprotien complex ฯลฯ

นึกภาพเทียบกับน้ำตาล

น้ำตาลก็คืออนุพันธ์พื้นฐาน พอมาต่อกันเป็นสายยาวๆ ก็จะเป็นแป้ง แป้งหลายตัวมาเกาะรวมกันกับสารประกอบอื่นๆจนกลายเป็นสารที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่น ไกลโคเจน

ไขมันก็เช่นกันครับ

สรุป Lipid แบ่งออกเป็นสามกลุ่ม

1. Derivative lipid หรืออนุพันธ์ Lipid

2. Simple lipid หรือลิพิดเชิงเดี่ยว

3. Compound lipid หรือลิพิดเชิงซ้อน

เพราะฉะนั้นในทางเคมี Lipid≠Fat นะครับ

ตามทันไหมครับ

ที่นี้ตัวไหนบ้างที่คุณควรรู้จักถ้าคุณอยู่ในวงวาร LC IF จะอายุยืนหมื่นๆปี

1.Triglyceride หรือ Triacylglyceral

เป็น Simple lipid ที่โครงสร้างเหมาะแก่การสัันดาปและสะสมเป็นพลังงาน หรือมีร่างกายคนไหนสันดาป wax เป็นพลังงานบ้าง? ถ้าอยู่ในรูปของแข็งก็จะเรียกว่า Fat ถ้าเป็นของเหลวก็จะเรียกว่า oil ถ้ากรดไขมันทั้งสามตัวที่เกาะกับกลีเซอรอลเป็นกรดไขมันอิ่มตัว(saturated fatty acid) คือ ในโครงสร้างไม่มีพันธะคู่เลย รูปร่างจึงเสถียรเอามากๆ ทนความร้อนสูง ไม่โดน oxidation ง่ายๆ จึงเหม็นหืนยาก เช่น ไขมันในหมูสามชั้น เบคอน น้ำมันมะพร้าว น้ำมันปาล์ม กะทิ MCT oil

แต่ถ้ากรดไขมันมีพันธะคู่อยู่หนึ่งต่ำแหน่งก็จะเรียกว่า(monounsaturated fat) เช่น น้ำมันอะโวคาโด น้ำมันมะกอก แต่ถ้ามากกว่านั้นก็จะเรียกว่า(Polycat เอ้ย Polyunsaturated fat) เช่น น้ำมันพืชต่างๆอาทิเช่น ถั่วเหลือง ข้าวโพด ทานตะวัน

คุณจำไว้ว่าถ้ายิ่งคุณเจ้าชู้มีคู่เยอะ ชีวิตคุณจะไม่เสถียร แต่ถ้าคุณอยู่ได้โดยไม่มีคู่นั้นคือสุดยอดมาก เพราะฉะนั้นถ้าเรียงตามลำดับการทดความร้อน จากน้อยไปมากจะได้ดังนี้ Poly<Mono<Saturated fat

เพราะสิ่งที่เกิดขึ้นคือ พันธะคู่ที่อยู่ในกรดไขมันเหล่านี้เวลาโดนความร้อนจะเกิดปฏิกิริยาทั้ง Oxidation และ Hydrogenation จนพันธะคู่ตรงนั้นหายไปกลายเป็นผู้ร้ายตัวใหม่นั่นก็คือ Trans-Fat ซึ่งมีคุณสมบัติใกล้เคียงต่อไขมันอิ่มตัวมากขึ้น แต่ Trans-Fat ที่เกิดจากการสังเคราะห์ เช่น หรือโดนความร้อนพวกนี้เป็น Trans-fat ที่ร่างกายไม่รู้จัก ต้องใช้เวลาเกือบ 2 เดือนในการที่จะกำจัดออกไปจากร่างกายของเรา

นอกจากนี้กรดไขมันที่แตกต่างกัน จุดประสงค์ของการใช้งานก็จะแตกต่างกันด้วยเหมือนกัน บทความหน้าผมก็จะมาเล่าให้ฟังทำไมกรดไขมันอิ่มตัวร่างกายถึงเน้นเอาไปสร้างเป็นพลังงาน ในขณะกรดไขมันไม่อิ่มตัวร่างกายถึงไม่ชอบเอาไปสร้างเป็นพลังงาน แต่เอาไปก่อสร้างเป็นอย่างอื่นแทน

แต่มันไม่มีอะไรตรงไปตรงมาหรอกครับ อาหารในธรรมชาติมันก็จะมีกรดไขมันทั้ง 3 แบบนี้อยู่ด้วยกัน แล้วแต่ว่าสัดส่วนอันไหนจะมากหรือน้อย คุณๆทั้งหลายก็ต้องดูฉลากหรือไปท่องกันเอาเองละกันครับ

2. คอเลสเตอรอล

มาแล้ว บุคคลที่น่าสงสารที่สุดในโลก เวลาเป็นโรคหัวใจ บลาๆขึ้นมา เจ้าคอเลสเตอรอลก็คงร้องเพลง “นอกจากชื่อฉัน มีชื่ออื่นอีกไหม”

ผมขอพูดสั้นๆพอเกี่ยวกับคอเลสเตอรอล อย่างที่ผมได้บอกไป คอเลสเตอรอลเป็นหนึ่งในสารกลุ่ม sterol หรือ steroid alcohol ซึ่งจัดว่าเป็น Lipid อย่างนึงแต่ไม่ใช่ Fat นะ เวลาพูดถึง Fat เราพูดถึงข้างบนนู่น Fat กับ sterol คือส่วนนึงของ lipid โครงสร้างของมันไม่สามารถนำมาสันดาปได้ แต่มันเอาไปสร้างเป็น Hormone, ผนังเซลล์ต่างๆ, น้ำดี และอื่นๆได้ นี่คือหน้าที่ของคอเลสเตอรอล และใน 1 วัน ตับเราผลิตคอเลสเตอรอลออกมาถึง 1500 มก.ต่อวัน(เพราะฉะนั้นถ้าคอเลสเตอรอลมันเลวจริง ร่างกายจะสร้างออกมาเยอะขนาดนี้เพื่อ?) แถมส่วนเกินก็ทิ้งทางน้ำดีได้อีก ซึ่งคอเลสเตอรอลตัวมันเองก็ไม่ละลายน้ำเช่นกัน เวลาไปไหนมาไหนก็ต้องอยู่ในรูป compound lipid จึงจะไปได้ เพราะฉะนั้นคอเลสเตอรอลก็คือคอเลสเตอรอลนะครับ ถ้าใครพูดว่าคอเลสเตอรอลคือไขมันให้หายใจเข้าลึกๆแล้วอธิบาย แต่ถ้าใครบอกว่าคอเลสเตอรอลคือ derivative lipid ก็คือคนรู้จริง ให้คบหาสมาคมไว้

3. Phospholipid

ผมจะพูดอีกที่ตอน Omega-6 กับ 3 ตอนนี้เหนื่อยแล้ว

4. Lipoprotien

นี่ก็คืออะไรที่คนงงว่าสรุปมันคือคอเลสเตอรอลหรือเปล่า ถ้าไปดูโครงสร้าง ของไลโพโปรตีน มันจะเหมือนลูกชากาปอง ข้างนอกเป็น Phospholipid มีโปรตีนมาเกาะ และคอเลสเตอรอลแซมๆ ส่วนข้างในก็อัดไปด้วยสารพลังงานสูงนั่นก็คือ Triglyceride ไงครับ เพราะฉะนั้นคำถามที่ผมถามไปเมื่อวาน ว่า LDL ใช่ Fat หรือไม่คงต้องตอบว่า แล้วแต่ว่า content ในกาชาปองมี TG หลงเหลือหรือเปล่า ถ้ามีก็แสดงว่า เป็นไขมันส่วนนึงแต่ก็ไม่ใช่ทั้งหมดอยู่ดี บางคนบอกตอบงี้ต่อยกันดีกว่า ส่วน Lipoprotien แต่ละตัว นั้นทำหน้าที่ยังไงเดี๋ยวมีหัวข้อย่อยอีกทีครับ แต่อยากให้รู้ไว้ก่อนว่าในภาวะปกติ Lipoprotien ไม่ใช่ตัวเลว แต่มีบางสิ่งบางอย่างที่ทำให้มันกลายเป็นตัวเลวต่างหาก

ผมว่ารู้จัก 4 อันนี้ก็พอแล้วมั้ง เดี๋ยวต้องแบ่งสมองไปจำ Omega 3,6,7,9 อีก อิอิ คราวหน้าผมจะมาต่อให้นะครับ

บ๊ายบายครับ

#ลิพิดคือลิพิดไม่ได้หมายถึงไขมันอย่างเดียวแต่ไขมันเป็นลิพิดอย่างนึง