เมื่อไหร่ที่ Triglyceride สะสมในกระแสเลือดสูง สัดส่วน ของ TG และ Cholesterol ในไลโพโปรตีนจะเปลี่ยนไป ซึ่งตัวที่สำคัญคือ LDL
ปกติการถ่ายโอน TG ระหว่าง Lipoprotien จะต้องมีการแลก TG กับ Chol โดยผ่านตัวกลางที่เรียกว่า CETP
เหมือน LDL เวลาจะซื้อ TG จาก VLDL ก็ต้องจ่ายด้วย Chol อะไรประมาณนั้น
VLDL half life ปกติก่อนจะกลายเป็น LDL ก็ควรอยู่ที่ 4-6 ชั่วโมง
ในขณะที่ LDL อยู่ที่ 3 วัน ก่อนถูกทำลายทิ้ง(HDL อยู่ที่ 5 วัน
กรณี TG มีไม่เยอะ และร่างกายสามารถใช้ TG ได้ดี VLDL และ LDL ก็สามารถ Clear TG และมี Half life ตามปกติ
แต่เมื่อไหร่ที่ TG มีเยอะมากขึ้น Metabolic Flexibility หายไป การซื้อ-ขาย TG จะใช้เวลานานมากขึ้น VLDL จะ stock TG ไว้เยอะมากจน LDL ที่มีก็ตุน TG ไว้เยอะแล้ว(อย่าลืมว่า TG เยอะ Chol ในอนุภาค LDL ก็จะน้อยตาม) TG ที่ค้าง Stock เกิน Half life จึงต้องขายให้กับ HDL
ในตามปกติ HDL ไม่มีจะมี TG เพราะตัวมันไม่ได้มีฟังก์ชันตรงนี้ ใน HDL ควรจะเป็นคอเลสเตอรอลซะมากกว่า
ทั้ง LDL และ HDL ที่เต็มไปด้วย TG เมื่อวิ่งผ่านตับ ตับจะทำหน้าที่เก็บเอา TG ใน LDL และ HDL ออกมา ถ้าหาก LDL หรือ HDL ที่วิ่งออกมาดันเป็น LDL ที่จน หรือ Chol ข้างในถูกจ่ายเพื่อซื้อ TG มาก่อนหน้าจะทำให้ อนุภาคของ Lipoprotien นั้นจะเรียกว่า cholesterol-depleted particle ที่ตัวเล็กกว่าเดิม เริ่มคุ้นหรือยังครับ
cholesterol-depleted particle ถ้าเป็น LDL ก็คือ small dense LDL หรือ sdLDL
cholesterol-depleted particle ถ้าเป็น HDL ก็คือ smaller HDL ซึ่งคุณสมบัติในการป้องกันหลอดเลือดแข็งตัวไม่ดีเท่า HDL ตัวใหญ่ และสุดท้ายก็ถูกทำลายไป
Focus ที่ LDL
sdLDL นั้นง่ายต่อการ Oxidized กลายเป็น sdLDL(ox) ที่ไม่เสถียรได้ง่าย
เวลาที่หลอดเลือดแดงมีปัญหา เช่น Glycocalyx ที่ผิวบางลง มีการอักเสบภายในผนังหลอดเลือด เจ้า sdLDL(ox) มีโอกาสแทรกตัวและถูก Trap อยู่ในชั้น subintima ได้ง่ายเนื่องจากมันสามารถเกาะกับ Glycosaminoglycan ได้ แตกต่างจาก LDL ที่ยังคงมี cholesterol เหลืออยู่
sdLDL(ox)ที่ฝังอยู่ในชั้น subintima ของผนังหลอดเลือดจะดึงดูดเอาเซลล์อักเสบมา ทำให้หลอดเลือดยิ่งอักเสบเข้าไปใหญ่
ถ้าคุณเคยได้ยินยาตัวนึงที่ชื่อว่า CETP inhibitor ที่เอามาใช้ร่วมกับ Statin ให้ผลในการลด LDL-c ได้เป็นอย่างดี รวมถึงเพิ่ม HDL-C ได้ดีมากๆ ฟังดูน่าจะเจ๋ง แต่ผู้ป่วยก็ยังเกิดโรคหลอดเลือดอยู่
สมมติฐานนึงในนั้นก็คือ LDL ที่ลดไม่ใช่ sdLDL เนื่องจากถ้าหากตรวจ Apo-B หรือโปรตีนที่อยู่บนผิวของ LDL,VLDL ไม่ได้ลดลงตามไปด้วย
จากทั้งหมดที่กล่าวมาจึงเกิดเป็น Dyslipidemic Triad คือ
1. TG สูง
2. sdLDL
3. HDL ต่ำ
ที่มาของ TG:HDL>2 มาจากตัวเลขของงานวิจัยที่พบว่า TG ที่มากกว่า 133 mg/dL ซึ่งก็เท่ากับประมาณ 2 เท่าของค่าปกติของ HDL สัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของ abnormal Apo-B particle
Ref.
1. Sniderman AD, Thanassoulis G, Glavinovic T, et al. Apolipoprotein B Particles and Cardiovascular Disease: A Narrative Review. JAMA Cardiol. 2019;4(12):1287–1295. doi:https://doi.org/10.1001/jamacardio.2019.3780
